Oscar Wilde werd geboren op 16 oktober 1854 in Dublin. Hij groeide op als de zoon van twee vooraanstaande ouders. Zijn vader Sir William Wilde was een gerespecteerd oog- en oorchirurg en schreef boeken over folklore en archeologie. Zijn moeder Lady Jane Wilde vertaalde boeken uit het Frans en Duits maar werd in Ierland vooral bekend onder haar pseudoniem Speranza waaronder ze zeer nationalistische publicaties uitbracht. De familie Wilde behoorde tot de Engels-Ierse protestantse bovenlaag van de Ierse bevolking.

Lees ook! Harold Pinter, een beknopte biografie.

Toen hij in Oxford studeerde werd hij als snel een bekend figuur in de esthetische en decadente beweging. Zo zou hij dan zijn typerende stijl aanmeten. Hij onderhield een weelderige bos lang haar, minachtte de als mannelijke bestempelde sporten, en decoreerde zijn kamer met lelies, pauwenveren, zonnebloemen, Chinees porselein en andere kunstobjecten. Hij was fan van de Engelse schrijvers John Ruskin en Walter Pater, die kunst als het middelpunt van het leven bestempelden. Oscar Wilde werd al snel een voorvechter van het esthetische principe ‘Kunst om de kunst’ Deze stelling van Théophile Gautier werd nieuw leven ingeblazen door de Amerikaanse schilder James McNeill Whistler, die een vriend van Wilde was. Kunst moest zich volgens Whistler vooral bezighouden met schoonheid in kleur en vormgeving, en niet met de exacte weergave van mensen en zaken. Wilde omarmde dit met een passie, hoewel The picture of Dorian Gray hier wellicht een zeldzame uitzondering op is.

Lees ook! Theatergeschiedenis, een overzicht.

Nadat hij afstudeerde in 1878 begon hij te werken als toneelschrijver, hij gaf lezingen over esthetische waarden en leefde een royaal leven. Toen zijn vader overleed verkocht Oscar Wilde een deel van zijn bezittingen in Ierland om zo zijn buitensporig leven te kunnen leiden.

In 1881 ontstond er na een lezingentournee van Oscar Wilde een flinke opmars van het estheticisme. Met Wilde's portret, en zijn karikatuur in Patience, werd reclame gemaakt voor sigaren, gezondheidspoeder, gietijzeren stoofjes en alle mogelijke andere koopwaar. Plotseling werden zonnebloemen en lelies enorm populair. Dat de beroemde estheet door veel critici werd afgebroken, werkte zijn bekendheid alleen maar in de hand. De lange haren, extreme kostuums, typerende gebaren, exquise voorwerpen en het uitgelezen taalgebruik werden het handelsmerk van Oscar Wilde en zijn aanhang. Eén van de bekendste uitspraken van Oscar Wilde is wellicht “I have nothing to declare but my genius” Verschillende bronnen vermelden dat hij deze uitspraak zou hebben gedaan wanneer een douanebeambte hem vroeg of hij iets had aan te geven. Of dit verhaal werkelijk gebeurd is blijft een groot vraagteken, maar het zou desalniettemin perfect in de stijl van Wilde passen.

In 1884 trouwde Oscar Wilde met Constance Lloyd met wie hij twee zonen zou krijgen, Cyril (1885) en Vyvyan (1886). Naast het geven van lezingen hield Wilde zich in de jaren tachtig bezig met het schrijven voor en het editen van tijdschriften. Zo werkte hij als recensent voor de Pall Mall Gazette en was hij in diezelfde jaren ook redacteur van The Woman's World. Wilde schreef ook een aantal langere stukken en publiceerde die samen met kunstkritieken in zijn boek Intentions.

In 1888 verscheen zijn eerste verzameling sprookjes in The Happy Prince and Other Tales 1888, een luxueus verzorgd boek met illustraties van Walter Crane. Drie jaar later werd zijn enige roman uitgebracht, The Picture of Dorian Gray. Het is een beklemmend boek, waarin de hoofdpersoon ondanks zijn verdorvenheid en slechte levensstijl jong, mooi, en gezond blijft, terwijl zijn in de kast bewaarde geschilderde portret steeds verder verloedert en veroudert - tot de griezelige ontknoping. Critici menen in het hoofdpersonage van het boek sterke gelijkenissen met Oscar Wilde zelf te herkennen.

In 1891 ontmoette Wilde Lord Alfred Douglas, de zoon van de Markies van Queensberry. De twee onderhielden een relatie, ondanks het feit dat Wilde getrouwd was. De vader van Douglas beschuldigde in 1859, in een poging om hun relatie te beëindigen, Oscar Wilde van sodomie. Wilde ging in het verweer en begon op zijn beurt een proces wegens smaad tegen de markies. De rechtbank stelde Queensberry echter in het gelijk. In het proces kwam er bewijs naar voren dat Wilde "ondeugdelijke handelingen" had gehad met jonge mannen van lagere afkomst, en moest hij dus zelf in de beklaagdenbank treden. Hoewel Wilde de kans had om naar Frankrijk te vluchten koos hij ervoor om dat niet te doen. Oscar Wilde werd gearresteerd en tot twee jaar gevangenisstraf met dwangarbeid veroordeeld. Zijn huwelijk liep op de klippen en zijn vrouw nam met haar twee zoons de achternaam "Holland" aan.

Gedurende zijn gevangenschap schreef Wilde een lange brief aan Douglas, die echter pas na zijn dood gepubliceerd werd onder de titel De Profundis.

Door zijn gevangenschap was zijn gezondheid achteruitgegaan en Wilde bracht de laatste jaren van zijn leven in armoede door in ballingschap in Frankrijk waar hij op 30 november 1990 op 46-jarige leeftijd aan meningitis overleed.

Oscar Wilde ligt begraven op het kerkhof Père-Lachaise in Parijs. Het grafmonument is gemaakt door de Britse beeldhouwer Jacob Epstein.

Toneelstukken:

Vera

The Duchess of Padua

Lady Windermere's Fan (1892)

A Woman of No Importance (1893)

An Ideal Husband (1894)

The Importance of Being Earnest (1895)

Salomé

La Sainte Courtisane

A Florentine Tragedy