Musical, een definitie

Volgens Van Dale is een musical een “theaterstuk of film met veel gezongen tekst” Wikipedia spreekt dan weer over “een vorm van theater die muziek, liedjes, gesproken dialogen en dans combineert”. Uit deze definities kunnen we afleiden dat een theaterstuk waarin het plot wordt verteld door gesproken dialoog, liedjes en choreografieën bestempeld mag worden als een musical. Als we echter enkel de definitie van Van Dale in beschouwing nemen kunnen we stellen dat de onmisbare factor in een musical de gezongen tekst is. Dit maakt dat er doorheen de tijd verschillende soorten musicals zijn ontstaan.

Lees ook! Een overzicht van de Vlaamse musical doorheen de jaren.

Soorten musicals

Hoewel zowel dialoog, zang en dans een onderdeel kunnen uitmaken van een musical zijn er verschillende soorten te onderscheiden, dit onderscheid is voornamelijk gebaseerd op het al dan niet gebruiken van deze disciplines.

Doorgecomponeerde musical

Een doorgecomponeerde musical is een musical waarbij de gehele voorstelling wordt gezongen. In tegenstelling tot andere musicals waarin de liedjes worden afgewisseld door dialogen wordt hier het hele verhaal verteld door middel van liedjes zonder gesproken tekst. Een aantal bekende voorbeelden van dit soort musicals zijn Les Misérables, Cats, Evita en Miss Saigon.

Concept musical

In een concept musical staat een bepaald thema of een boodschap centraal, veel belangrijker in dit soort musical dan het vertellen van een bepaald plot gedreven verhaal is het overbrengen van deze boodschap of dit thema. Voorbeelden van dit soort musicals zijn The last five years en Follies.

Jukebox musical

Een jukebox musical is een soort musical waarbij een aantal bekende nummers van een bepaalde groep worden genomen als basis en waarbij een vaak dunne verhaallijn wordt verzonnen om de liedjes aan elkaar te laten passen. Anders dan de klassieke musicals waarin een verhaallijn centraal staat en waarbij liedjes worden geschreven om het verhaal te vertellen. De bekendste voorbeelden van dit soort musicals zijn Mamma Mia en We will rock you.

Rock/pop/hiphop musical

In dit soort musicals wordt een duidelijke lijn van muziekstijl gekozen waarmee het verhaal verteld wordt. Zo is “We will rock you” naast een jukebox musical uiteraard ook een rockmusical, “Hamilton” is op zijn beurt dan weer een hiphop musical. 

Spektakel musical

Een soort musicals dat de laatste jaren meer en meer opkomt is de zogenaamde spektakel musical. Hierbij wordt er naast de klassieke elementen van musical ook het element spektakel toegevoegd. Dit kan zich uiten in bijzondere locaties, spectaculaire scènes met ontploffingen, overvliegende decorstukken, paarden, vuurwerk… Een aantal bekende voorbeelden hiervan zijn Soldaat van oranje, 14-18 en 40-45.

Muziektheater en musicals

Een discussie die wel eens gevoerd wordt is of een bepaalde voorstelling nu eerder thuishoort onder musical of onder muziektheater. Hierbij is het interessant om te kijken naar de definitie van muziektheater. Van Dale bezit voor deze kunstvorm geen sluitende definitie, Wikipedia geeft echter aan dat muziektheater een kunstvorm is “waarbij muziek een grote rol speelt en dat naast muziek bestaat uit minstens een of meer van de volgende componenten: dialoog en/of monoloog, zang, dans en non-verbale, lichamelijke uitdrukking.” Hieruit kunnen we besluiten dat muziektheater een verzamelnaam is waarin zowel opera, operette als musical thuishoort.

​

Één van de meest polariserende genres binnen het theater is de musical. Er zijn mensen die er compleet weg van zijn, maar anderen hebben er een bloedhekel aan. Maar wat maakt nu dat een theaterstuk bestempeld wordt als musical, is er een verschil tussen muziektheater en musical, en welke gelijkenissen zijn er te vinden tussen een klassiek theaterstuk en een musical?

Soorten liedjes in musicals

Een musical en een klassiek theaterstuk hebben veel raakpunten. De manier waarop een bepaald verhaal verteld wordt maakt in principe niet zoveel uit, de klassieke structuur is in de meeste gevallen steeds terug te vinden. Wil je meer weten over de opbouw van een toneelstuk, of zelf een toneelstuk leren schrijven ga dan naar de online cursus toneelschrijven.

Hieronder worden een aantal soorten musicalnummers besproken en gekeken hoe deze bijdragen aan het vertellen van een verhaal. Het is echter niet zo dat per definitie elke musical al dit soort nummers bevat en of er van elk nummer maar één aanwezig is per musical.

Proloog

De proloog heeft als doel de voorstelling te openen. Tijdens dit nummer wordt er duidelijk gemaakt hoe een bepaalde situatie is op het moment dat de voorstelling aanvangt. Dit heet in de verhaalstructuur ook een statische situatie. In andere gevallen kan een proloog ook een hoeveelheid voorafschaduwing bevatten waarbij er al wordt gehint naar de afloop van het verhaal. In sommige gevallen speelt de proloog zich af aan het einde van het verhaal waarna de rest van de musical zich in een soort van flashback afspeelt.

Voorbeelden:

• “Prologue” uit Les misérables

• “No one mourns the wicked” uit Wicked

• “The ballad of sweeney todd” uit Sweeney Todd

• “Cinema Rex” uit 40-45

• “Alexander Hamilton” uit Hamilton
  

Het “ik wil” lied

In een verhaalstructuur is er steeds een punt waarop er een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt waardoor het hoofdpersonage het doel krijgt dat hij gedurende de hele voorstelling zal nastreven. In vele musicals wordt dit moment vertaald naar een “ik wil” lied waarbij het hoofdpersonage uitzingt wat hij wil bereiken.

Voorbeelden:

• “The wizard and i” uit Wicked

• “Purpose” uit Avenue Q

• “you and me (But mostly me)” uit The book of mormon.

• “Wolk in de verte” uit soldaat van oranje

• “lady’s maid” uit Titanic
  

Relaties afbakenen

In dit soort nummers wordt de relatie tussen bepaalde personages geschetst, dit kunnen nummers zijn waarin duidelijk wordt dat personages elkaar niet kunnen uitstaan maar evengoed nummers waarin vriendschappen worden verzegeld of een kiem wordt gezaaid naar een ontluikende liefde.

Voorbeelden:

• “What is this feeling” uit Wicked.

• “The song that goes like this” uit Spamalot

• “I am here for you” uit The book of mormon

• “Falling Slowly” uit Once

• “Friend like me” uit Aladdin
  

Ballade

Dit soort nummers heeft meestal een trager tempo en wordt gebruikt om hevige emoties te delen met het publiek.

Voorbeelden:

• “Build a wall” uit Shrek

• “Memory” uit Cats

• “On my own” uit Les misérables

• “I know him so well” uit Chess

• “Evermore without you” uit The woman in white
  

luchtig nummer

Een goed verhaal, hoe dramatisch ook heeft nood aan lucht. Deze luchtige noot wordt voorzien door nummers die naast de verhaalontwikkeling voornamelijk als doel hebben het publiek te laten lachen.

Voorbeelden:

• “Master of the house” uit Les misérables

• “Getting married today” uit Company

• “you’ll be back” uit Hamilton

• “Liefde verblindt” uit 40-45

• “Thee” uit soldaat van oranje

Showstoppers

Deze nummers zitten vaak in musicals en bevatten naast opzwepende muziek ook geweldige choreografieën. Ook op vlak van decor wordt hierbij vaak alles uit de kast getrokken met als ultieme doel af te sluiten met een minutenlang applaus. Hierdoor stopt de voorstelling even, daarom ook de naam showstopper.

Voorbeelden:

• “Expressing Yourself” uit Billy Elliot

• “A musical” uit Something Rotten

• “Revolting Children” uit Mathilda

• “Chip on my shoulders” uit Legally Blonde

• “Freak flag” uit Shrek
  

Cliffhangers

Een cliffhanger is een nummer dat de spanning opbouwt vlak voor de pauze, naar dit soort nummers wordt ook vaak verwezen als de finale van de eerste acte. In deze nummer bezingen de personages hun doel waarmee ze het tweede deel van de voorstelling zullen ingaan.

Voorbeelden:

• “Morgen” uit Robin Hood

• “One day more” uit Les miserables

• “Morgen is vandaag” uit Soldaat van Oranje

• “Who i’d be” uit Shrek

• “Non-stop” uit Hamilton
  

Confrontatie

Dit nummer is de grote ontknoping waar de gehele voorstelling naartoe werd gewerkt. Het is het punt waar de protagonist en antagonist lijnrecht tegenover elkaar komen te staan.

Voorbeelden:

• “Confrontation” uit Jekyll and hyde

• “Doe maar” uit 40-45

• “Zedenpreek” uit Soldaat van oranje

• “The blame” uit Titanic

• “Make me happy” uit The wild party
  

epiloog

Aan het einde van een musical wordt er meestal getoond hoe het de personages vergaat na de grote confrontatie. Dit soort nummers wordt de epiloog genoemd.

Voorbeelden:

• “who lives who dies who tells your story” uit Hamilton

• “Find my way” uit Legally Blonde

• “epilogue” uit Les misérables

• “Het verzet – finale” uit 40-45

• “Voor altijd” uit Robin Hood