top of page

Afstopping in het theater,

het gebruik van friezen, poten, etc.

  • Facebook
  • Instagram
  • Youtube

Het theater probeert het publiek mee te trekken in de wereld die het creëert. Om deze wereld te scheppen maakt het naast de aanwezigheid van acteurs ook gebruik van decors, belichting en geluid. Hoewel er de laatste jaren meer en meer voorstellingen worden gemaakt waar al deze apparatuur zichtbaar is voor het publiek wordt er op veel plaatsen nog gekozen om belichting en geluidstoebehoren zoveel mogelijk weg te stoppen.



Er bestaan verschillende soorten theater, zo heb je een zogenaamd zwarte doos (black-box) theater waar het speelvlak zich op de begane grond bevindt en de zaal volledig is zwart geschilderd en voorzien van de nodige theaterinrichting.  Denk maar aan de zwarte zaal van het fakkeltheater. Een arenatheater, waar het publiek rondom het podium zit.En een lijsttheater (ook wel kijkkasttheater genoemd), zoals de rode zaal van het fakkeltheater.

 

Bij al deze theaters kunnen er delen van afstopping (manieren om bepaalde apparatuur, klaarstaande decorstukken en acteurs te verstoppen) gebruikt worden. Bij het klassieke lijsttheater zullen we echter het merendeel van deze afstoppingsmogelijkheden terugvinden, daarom dat er hierop verder zal gefocust worden.



​Een lijsttheater bestaat eigenlijk uit twee gebouwen. Zo heb je het auditorium waar het publiek plaatsneemt en het toneelhuis waar het podium een onderdeel van is. Deze twee ruimtes worden van elkaar gescheiden door een omlijsting of prosceniumboog, meestal uit beton. Deze omlijsting bestaat aan weerskanten uit een manteau (1) en aan de bovenkant uit een portaalbrug (2). Deze portaalbrug kan vaak in hoogte versteld worden om de toneelopening in grootte aan te passen. Deze omlijsting wordt vaak afgesloten met een voordoek (3) om het zicht op het decor te ontnemen voor een voorstelling of bij decorwissels. Achter deze omlijsting bevindt zich bij grote theaterzalen een brandscherm dat ervoor moet zorgen dat een brand die op het podium ontstaat zich niet kan verspreiden naar het auditorium, ook zorgt dit scherm ervoor dat de brand niet verder kan worden aangewakkerd door luchtverplaatsing.

 

Hoewel je vanuit het auditorium vaak de indruk hebt dat een podium niet zo heel groot of hoog is zou je schrikken wat voor ruimte dit in werkelijkheid in beslag neemt. Het podium is breder dan de zichtbare ruimte voor het publiek, dit zorgt ervoor dat acteurs en technici zich makkelijk kunnen verplaatsen en bepaalde decorstukken kunnen klaargezet worden.

Ook in de hoogte is het toneel veel hoger dan het zichtbare deel, dit zorgt ervoor dat grote decorstukken en doeken boven het podium kunnen gehangen worden zonder dat ze in het zicht van het publiek hangen. Deze toneeltoren is per definitie dubbel zo hoog dan de toneelopening, wat maakt dat bij een maximale toneelopening van 11 meter de toneeltoren tot 22 meter hoog is.


 

Om het publiek het zicht op het zijtoneel en in de toneeltoren te verhinderen wordt er gebruik gemaakt van zogenaamde afstopping. Deze afstopping bestaat uit verschillende zwarte of donkerblauwe doeken. Naast het ontnemen van het zicht van het publiek dienen deze afstoppingen ook om ongewenst licht tegen te houden. Wat maakt dat deze doeken uit een dikke stof zijn vervaardigd.

 

Om het zicht op het zijtoneel te ontnemen wordt er gebruik gemaakt van zogenaamde poten (4), dit zijn lange doeken aan de zijkant van het toneel waarlangs de acteurs kunnen op- en aflopen, deze poten worden ook wel de coulissen genoemd.

 

Om ervoor te zorgen dat het publiek geen blik kan werpen in de toneeltoren, en zo geen spots en decorstukken kan zien hangen wordt er gebruik gemaakt van friezen (5), dit zijn lange smalle doeken die in de lente boven het toneel worden gehangen.

 

Om de toneeldiepte te breken, en om het decor van een achtergrond te voorzien wordt er gebruik gemaakt van een achterdoek of fond (6), deze is meestal zwart. Er kan echter ook een wit horizondoek gebruikt worden, wat mogelijkheden biedt tot projectie van kleuren of al dan niet bewegende afbeeldingen.

bottom of page