Toneelschrijver, waar theater tot leven komt.
Hoe huilen acteurs?
En andere tips om de routine in het acteren te doorbreken.
Routine
Als je zelf met acteren bezig bent vertel ik jou niets nieuws als ik zeg dat toneel spelen veel herhaling met zich meebrengt. Het is niet toevallig dat het woord repetitie sterk lijkt op het Franse werkwoord repeter, wat uiteraard herhaling betekent. De eerste keer dat je een tekstbrochure doorneemt om zo jouw nieuwe rol te ontdekken is vaak spannend en verassend, je weet nog niet wat er op het pad van jouw personage zal komen en de emoties die je op dat moment voelt zijn vaak nog vers en echt. Naarmate de repetities vorderen ga je deze scènes uitpuren met de regisseur en gaan ze hoe langer hoe meer een vaste vorm krijgen, zo wordt meestal vastgelegd waar je personage zich op welk moment bevindt en welke handelingen hij of zij daarbij uitvoert.
Als je dit zelf al hebt meegemaakt herinner je je waarschijnlijk ook dat je een zeker automatisme gaat krijgen. Een bepaalde beweging gaat jou vrijwel automatisch de juiste zin doen zeggen, maar ook de manier waarop je een zin zegt kan vaak ingebakken zitten in deze routine. En toch moet je als acteur iedere voorstelling opnieuw in staat zijn om het publiek te laten geloven dat alles wat ze zien om dat moment ontstaat.
Acteren is uiteindelijk niets meer dat iets te laten ontstaan wat op voorhand al vastligt. Maar niet iedere dag is hetzelfde, en als persoon voel je je niet altijd hetzelfde bij aanvang van een voorstelling, je kan moe zijn, je gedachten kunnen bij privéproblemen zitten, je voelt je niet zo lekker. Zo zijn er wel duizenden redenen mogelijk waarom elke voorstelling een beetje anders is.
Ik weet nog dat ikzelf een aantal jaar geleden meespeelde in een toneelvoorstelling en dat ik op de dag van de première perfect in mijn rol zat, het publiek genoot van het stuk, de emoties kwamen over en het voelde alsof ik iedere scène voor het eerst meemaakte, ik was mij bewust van elke seconde dat ik op het toneel stond en ieder reactie en blik klopte. De dag daarna had ik in de vroege ochtend mijn langverwachte rijexamen. Ik was hier overduidelijk meer zenuwachtig voor dan voor de première van de voorstelling de dag voordien, en tot overmaat van ramp was ik ook nog eens niet geslaagd. Die avond kwam ik toe in de theaterzaal en voelde ik me zowel moe als teleurgesteld.
Die voorstelling verliep heel anders, tijdens de pauze van het stuk voelde het alsof ik mijn rol op automatische piloot had gespeeld, ik herinnerde mij een aantal scènes die ik had gespeeld haast niet meer. Het is zoals je met je fiets of auto een bekende weg moet afleggen en je op je bestemming aankomt zonder je bewust te zijn van de route die je hebt genomen. De voorstelling was gespeeld, het personage heeft automatisch uitgevoerd wat ervan werd verwacht en toch ontbrak er iets, dat vleugje magie dat een acteerprestatie optilt naar een hoger niveau. En geloof me, een publiek kan deze magie voelen.
Lees ook! Feedback geven en ontvangen.
Huilen op het toneel, wanneer je op deze pagina terecht bent gekomen is de kans groot dat jij dit ooit al hebt moeten doen, of binnenkort moet doet tijdens een toneelvoorstelling. Maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. In het echte leven is het vaak niet zo moeilijk om in een huilbui uit te barsten wanneer je overmand wordt door emoties, maar tijdens de opvoering van een theatervoorstelling is dit toch net iets anders. Je repeteert dezelfde scène vaak maanden aan een stuk, de tekst en bewegingen ken je volledig van buiten en veel verassingen zijn er niet meer te ontdekken voor jou als acteur. Toch moet je iedere voorstelling opnieuw laten uitschijnen dat alles wat jou overkomt nieuw, en verassend is. Hieronder vind je een aantal tips die jou op weg helpen om de routine in het acteren te doorbreken en die kunnen bijdragen in de meest realistische huilbui op het podium.
Lees ook! Hoe bouwt een acteur zijn personage op?
Doorbreek de sleur
Maar wat kan je nu beginnen tegen die automatische piloot, hoe kan je ervoor zorgen dat iedere voorstelling dat klein beetje anders aanvoelt en je personage ieder voorstelling weer fris blijft.Één van de basisvereisten voor een geslaagde voorstelling is concentratie, probeer je voor iedere voorstelling even af te sluiten van de buitenwereld, laat al je problemen van het echte leven naast je liggen en neem deze na de voorstelling, indien nodig, weer op. Hierbij kan het helpen dat je de dagelijkse sleur in gedachten vastknoopt aan je dagdagelijkse kledij en wanneer je je kostuum aantrekt je deze letterlijk in de kleedkamer achterlaat.Een tweede aanrader is om tijdens de voorstelling goed aan te voelen hoe er gespeeld wordt, ook jouw tegenspelers zullen iedere dag een beetje anders spelen. Probeer dan ook de kleinste afwisseling in intonatie, volume of gevoel te gebruiken om jouw reactie aan te passen, zo creëer je een compleet andere dynamiek op het podium en zal ook jouw tegenspeler hiervan de vruchten kunnen plukken.Tracht ook wanneer je een tijd geen tekst hebt de sfeer van de voorstelling te blijven voelen, laat je meevoeren door de spanningsboog die er gecreëerd wordt en ontdek wat dit met je personage doet, je zal merken dat ook dan het gevoel van jouw personage iedere voorstelling weer fris zal aanvoelen.
Tranen van vreugde of verdriet
Een vraag die ik veel krijg over het acteren blijft hoe je moet huilen op het toneel. Dit hangt uiteraard samen met het aanvoelen van je personage en de emoties die hem of haar overkomen. Wanneer je de bovenstaande tips toepast zal je al een heel eind komen. Maar de vraag blijft of echte tranen op het toneel een voorstelling zoveel beter maken. Uiteraard is het knap als een acteur of actrice vanuit het juiste gevoel tranen kan doen rollen over zijn of haar wangen, maar wanneer de tranen het hoofddoel worden en de poging om deze op te wekken het toneelspel gaat overschaduwen dan zijn ze een pak minder nuttig. Probeer daarom steeds heel eerlijk het gevoel van jouw personage uit te beelden, probeer de emotie echt te voelen en wanneer dit dan uiteindelijk lijdt tot echte tranen dan is dat een mooie bonus, maar het al dan niet kunnen huilen op een podium zegt niets over jouw kwaliteit als acteur.​
Vooruit dan, een aantal trucjes die jou kunnen helpen met huilen
Wanneer je echt wil huilen op een podium zijn er een aantal dingen die je kan proberen om dit uit te lokken. Zo kan je gedurende een lange tijd zonder te knipperen met je ogen naar een bepaald punt staren, zo zal er vroeg of laat een prikkend gevoel in je ogen komen waardoor er tranen zullen verschijnen. Een volgende tip is het gebruik van een zogeheten mentholstick, deze kan je op een onbewaakt moment onder je ogen smeren waardoor de irritatie ook voor tranen zal zorgen, deze laatste wordt ook wel eens gebruikt bij televisie of film, waarbij een traan wel belangrijk kan zijn voor en mooie close-up.​
Maar het belangrijkste blijft om te genieten van iedere moment dat je op het podium staat en kan acteren, want toneel blijft de mooiste hobby die er is.